door Audry Wajwakana
PARAMARIBO — “Vaak is de focus van Manspasi dat 1 juli 1863 of 1 juli 1873 het allerbelangrijkste moment van de vrijgekomen tot slaaf gemaakten is. Dat was natuurlijk een essentieel moment, maar er is een veel langere geschiedenis van emancipatiebeweging daarna op gang gekomen”, zegt Mitchell Esajas.
Die geschiedenis, waarbij personen na de periode van de afschaffing van de slavernij zich hebben ingezet tegen allerlei vormen van ongelijkheid, racisme, onderdrukking en uitbuiting, is nog erg onderbelicht. Daarom wordt van 30 maart tot en met 28 april de expositie ‘Manspasi’ gehouden in het Nationaal Archief Suriname (NAS).
“We zien deze expo en samenwerking als het begin om nog meer van deze soort activiteiten te organiseren in de toekomst”
De tentoonstelling vloeit voort uit de samenwerking van The Black Archives in Amsterdam (Nederland), waar Esajas de medeoprichter van is, het NAS en het sociaal-cultureel centrum Naks. Hij zet met behulp van enkele NAS-medewerkers de expositie op. “Er is nog veel werk te doen, maar ik denk wel dat we vóór donderdag klaar zijn”, zegt hij in gesprek met de Ware Tijd. Het initiatief voor de tweelanden tentoonstelling dateert volgens hem van 2017, toen hij voor het eerst in contact kwam met Rita Tjien Fooh, de nationale archivaris van Suriname.
Veel archiefmateriaal
De Vereniging Ons Suriname (VOS), de oudste Surinaamse vereniging in Nederland (opgericht op 18 januari 1919) heefteen bijzondere collectie. De nationaal archivaris werd benaderd voor samenwerking, omdat de VOS-archiefstukken goed aansluiten bij het archief van Suriname. In dezelfde periode zocht Esajas contact met Siegmien Staphorst, voorzitter van Naks. Esajas: “In ons archief kwamen wij stukken tegen over de vrouwenbeweging die in de jaren zeventig erg actief was. Wij waren op zoek naar personen die nog in leven waren en ons konden vertellen over de verhalen achter de archiefstukken, die we hebben gevonden.”
Bij een bezoek aan het Eu-Frie Documentatiecentrum van Naks was hij blij te merken dat de organisatie middels het uitgeven van de Iconen-kalender ook bezig is om verborgen geschiedenis zichtbaar te maken. “We hebben toen besloten om de handen in een te slaan en te kijken wat voor verhalen en informatie we hebben en hoe die op elkaar kunnen aansluiten.”
Echtpaar Huiswoud
De expositie toont met archiefmateriaal de verbonden geschiedenis van strijd en emancipatie in Suriname en Nederland. Het gaat om uniek archiefmateriaal, videobeelden en kunstverhalen van onder anderen het echtpaar Otto en Hermina Huiswoud, Anton de Kom en van de niet meer bestaande organisatie Wie Eegie Sani.
In 2017 deed Esajas met Jessica de Abreu in Suriname onderzoek naar het echtpaar Huiswoud. “We gingen vanuit Suriname naar Guyana, Jamaica en Trinidad en Tobago om op die manier de sporen van het echtpaar te volgen. Ik herinner me dat toen we hier waren, er heel weinig Surinamers over dit echtpaar hadden gehoord, terwijl het een heel interessant verhaal heeft”, benadrukt Esajas. Otto Huiswoud was in Suriname geboren en vόόr de Tweede Wereldoorlog één van de belangrijke personen in de antikoloniale beweging.
(lees verder onder de foto)
Basis voor meer activiteiten
In Nederland merkt Esajas dat er nog veel te weinig aandacht is voor personen die een rol hebben gespeeld in het emancipatieproces. “Op Nederlandse scholen leren de kinderen er weinig tot niks over en dat is ook één van de redenen waarom we met The Black Archives zijn begonnen.”
Esajas geeft toe dat ook binnen de eigen Surinaamse gemeenschap in Nederland weinig bekend is over het emancipatieproces en verwijst hierbij naar Anton de Kom, die de laatste drie jaar veel meer aandacht krijgt dan ervoor. Zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ is na 86 jaar een bestseller geworden. Er is volgens Esajas via de archieven nog veel meer te leren, zo ook over de Hindostaanse, inheemse en Javaanse verzetsbewegingen.
Met deze expo hopen de drie organisaties personen te bereiken die meer informatie of documentatiemateriaal hebben van hun ouders of voorouders dat ze met anderen zouden willen delen. Aan de tentoonstelling is een scholenproject gekoppeld. “We zien deze expo en samenwerking als het begin om nog meer van deze soort activiteiten te organiseren in de toekomst.” De bedoeling was dat de expo in 2020, bij de herdenking van 45 jaar onafhankelijkheid van Suriname zou worden gehouden, maar vanwege de coronapandemie kon dat niet.
