Een vakbond is een organisatie die individuele en gezamenlijke belangen behartigt van werknemers die aangesloten zijn bij de bond. Het is een groep werknemers die zich verenigt. Samen zorgen zij er voor dat de werkgever niet de enige is die ‘macht’ heeft op de werkvloer. Als je uitzoomt, is ‘de vakbond’ dus het totaal aan mensen die lid zijn van zo’n vereniging.
De belangrijkste taak van vakbonden is het maken van afspraken over werk en inkomen. Die afspraken worden vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (cao). Een andere belangrijke taak is zorgen voor eerlijke wetten die met werken en inkomen te maken hebben.
De arbeidsomstandigheden van nu zijn heel anders dan 20, 50 of 100 jaar geleden. Gelukkig zijn ze, in veel gevallen, verbeterd. Maar de situatie van nu zorgt ook voor nieuwe problemen en eigentijdse uitdagingen. Dat stelt andere eisen aan een vakbond.
De rol van vakbonden mag in de loop der jaren veranderd zijn, maar de waarde van het vakbondslidmaatschap is niet verminderd. Financiële regelingen zijn ingewikkelder geworden, grootschalige reorganisaties zijn niet ongewoon en als werknemer wil je werk en privé flexibeler kunnen combineren. Je wilt ook salaris ontvangen als je ziek bent, kortom alles wat we nu zo normaal vinden, is niet komen aanwaaien, daar is in het verleden veel strijd voor geleverd. Een vakbond die je deskundig adviseert en opkomt voor jouw rechten is dan ook een goed idee.
En met iedere nieuwe regering, is het ook weer spannend of er nieuwe plannen worden gemaakt om die zaken weer af te pakken. De vakbond zit er bovenop om die rechten te beschermen.
Maar, een bond is maar zo sterk als het aantal leden en daarom is het goed als er veel mensen lid zijn van een vakbond. Wanneer minder mensen lid zijn van de vakbond, beginnen dingen te ‘schuiven’. Er is een directe link tussen de macht van de vakbond en de arbeidsomstandigheden in een land. Minder mensen in een vakbond betekent minder macht. Werkgevers krijgen dan te veel macht en te veel zeggenschap, op werkvloeren. Wanneer het ledenaantal van een vakbond afneemt is er aan de onderhandelingstafels steeds minder mogelijk. Voor de mensen kan het bijvoorbeeld betekenen: geen loonstijging, geen goede arbeidsvoorwaarden. Voor de werkgever kan dat betekenen meer macht. Als de vakbonden minder leden hebben, betekent dit ook een minder sterke positie in de politiek voor alle werknemers.
Soms staken vakbonden omdat de onderhandelingen niet soepel verlopen of vastzitten. Staken is iets dat écht als uiterst onderhandelingsmiddel wordt gebruikt. Daaraan vooraf zijn altijd eerst gesprekken gevoerd, brieven gestuurd en ultimatums gesteld. Wanneer de partijen er met praten niet uitkomen, kan worden overgegaan tot een staking. Staken moet worden aangekondigd bij de werkgever. Dat mag niet zomaar en ook niet van het een op het andere moment.
Dat is wel gebeurd bij de recente staking, men had geen toestemming gevraagd en had dus ook geen vergunning. De regering is in dit geval tolerant geweest. Een waarschuwing is hier echter op z’n plaats. Wees de volgende keer niet tolerant. Mensen hebben namelijk de neiging om te denken dat waar ze de eerste keer mee zijn weggekomen, het ze de tweede keer weer zal lukken. Mensen moeten leren om zich aan de regels te houden, anders ontaardt het land in een bacovecultuur waar iedereen maar doet wat hij wil.
Jammer genoeg zullen er altijd mensen zijn die misbruik maken van een goede vakbond. De oorzaak hiervan is geld en de zucht naar macht. Niet iedereen kan goed met macht omgaan. In Suriname is dat al merkbaar. Er doen zich steeds incidenten voor waarbij de leiding van de vakbond corrupt bezig is. Men is er niet meer voor de leden maar voor eigenbelang. Men dwingt geen respect af met zijn gedrag en opstelling, maar probeert met macht en bedreiging te intimideren. Daarom is het raadzaam dat de leden alert blijven. Leden moeten niet afwachtend toekijken. Leden horen ook op het gedrag en de handelswijze van de leiding van de vakbond te letten. Als men weet dat er op ze wordt gelet, zullen ze niet zo snel corrupte handelingen plegen. Echter als de leiding weet dat er niet op ze wordt gelet, dat de leden ze blindelings vertrouwen en ze mogen maken en breken wat ze willen, zullen ze gewetenloos hun zucht naar macht en eigenbelang voortzetten.
Dus waar we in Suriname voor moeten waken, is dat de leiding van de vakbond gaat denken dat ze boven wet en recht staan en zich een God wanen. De leiding van een vakbond kan en mag niet het ontslag van een minister eisen en zelfs zo brutaal zijn om er een ultimatum aan te verbinden, zoals recent nog gebeurde.
Een goede vakbond valt en staat dus met eerlijke en integere leiders en deze taak ligt in handen van de leden. De leden hebben de macht en niet de leiding.
Iedereen houdt van de eerlijke persoon, totdat die eerlijke persoon een snaar raakt met de waarheid.
“Honesty is the first chapter in the book of a trade union.”
Josta Vaseur