Al eerder heb ik erover geschreven dat de perikelen van de Eurozone leiden tot een steeds groter gevoel van onbehagen bij veel Nederlandse burgers. Niet alleen vanwege de economische recessie en de hoog oplopende massawerkeloosheid, maar ook omdat er een groot democratisch vacuüm wordt ervaren.
De EU/Eurozone is inmiddels verworden tot respectievelijk een begrotingsunie (de EU bepaalt in grote lijnen de begroting per land), een bankenunie (de EU oefent controle uit op banken en steunt deze financieel met geld van de belastingbetalers) en een transferunie (landen met hoge tekorten worden financieel gesteund door andere landen). Al deze zaken worden geregeld door hoge ambtenaren in Brussel, waar niemand op gestemd heeft. Zelfs de grootste voorstander van de EU, de politieke partij D’66, geeft toe dat er sprake is van een democratisch manco.
De rechts-populistische partij PVV is in dit gat gesprongen en is steeds meer een anti-Euro/anti-EU partij aan het worden, naast hun oorspronkelijke hoofdpunt, het verzet tegen de (vermeende) Islamisering van Nederland. Deze houding lijkt beloond te worden door de kiezer; in recente peilingen (juni 2013) was de PVV de tweede partij van Nederland en zelfs groter dan de PvdA.
We zien ook jonge, onafhankelijke intellectuelen pleiten voor een herwaardering van de natiestaat, die volgens hen weer het centrum moet worden van ons politieke denken en handelen. Deze intellectuelen, zoals historicus Thierry Baudet en Telegraaf columnist Alex Sassen van Elsloo zijn misschien conservatieve denkers, maar we moeten hen beslist niet in de PVV-hoek plaatsen.
Het argument waarmee Thierry Baudet de natiestaat verdedigt is interessant. De Europese elite beweert altijd dat het nationalisme de oorzaak was van oorlogen in Europa en dat de Europese integratie gezien moet worden als de beste verdediging tegen dat nationalisme. In een opinieartikel uit 2012 getiteld “Juist Europese eenwording leidt tot oorlog” draait Baudet die redenering helemaal om. Volgens hem was het juist het streven naar Europese eenheid van Napoleon en later van Adolf Hitler, dat tot de grootste Europese oorlogen heeft geleid. Napoleon wilde destijds al één Europese munt en één bestuurlijk systeem.
Volgens Baudet en geestverwanten zijn de culturele, taalkundige en sociale verschillen tussen de Europese lidstaten dermate groot, dat de EU nooit op een democratische manier kan functioneren. Het verwordt daarmee tot een van bovenaf opgelegd project van een bureaucratische elite, iets dat in hun ogen nooit goed kan functioneren en uiteindelijk zal leiden tot chaos en conflict (wat men juist zegt te willen voorkomen). Baudet c.s. willen daarom weer een Europese samenwerking van zelfstandige natiestaten, en helemaal stoppen met het EU/Euro project.
Deze discussie zou je ook kunnen verplaatsen naar de Surinaamse situatie. In de Zuid Amerikaanse context was wijlen Hugo Chávez de grote roerganger van regionale integratie met als uiteindelijk doel de vorming van een supra-nationaal georganiseerd Zuid-Amerika met één munt (de Sucre). Het Bolivariaanse ideaal. De huidige Surinaamse president en minister van Buitenlandse Zaken lijken aanhangers te zijn van dit gedachtegoed, blijkens ook de uitspraak van president Bouterse in China: “The Surinamese government promotes programs of unity and integration”.
Nu zal dit in Zuid Amerika allemaal niet zo’n vaart lopen, maar het lijkt me wel een onderwerp waar een discussie aan gewijd mag worden. In Nederland hebben velen het gevoel dat ze een supranationale staat zijn “ingerommeld”, zonder dat ze ooit democratisch geraadpleegd werden.
Tot op de dag van vandaag wordt ontkend door veel politici, zoals premier Rutte, dat er sprake is van de EU als supra-nationale staat, terwijl de feitelijke ontwikkelingen (de Europese muntunie, begrotingsunie, bankenunie en transferunie) op het tegendeel wijzen. Door list en bedrog van de Europese elite worden we dus in een bepaalde richting geduwd en in dat licht verklaar ik ook (mede) de sterke opkomst van populistische partijen in Europa.
Uiteindelijk zal in Nederland en op termijn ook in Suriname, de politieke hamvraag beantwoord moeten worden: wil je een onafhankelijke natiestaat blijven (die vrijwillig samenwerkt op het eigen continent met andere natiestaten) of word je deel van een regionale (supranationale) staat? Een belangrijke nevenvraag is of je een heel continent, met zoveel verschillende volkeren en culturen, daadwerkelijk op een democratische wijze kunt organiseren. Food for thought.
Jan Gajentaan