Door Jan Gajentaan
Inmiddels is de door mij voorspelde Unasur commissie voor Venezuela inderdaad samengesteld en zal zich uiterlijk begin april melden bij het in een acute crisis verkerende land. Hoe de aanpak precies zal zijn en wie er in deze commissie zitten is nog niet bekend, maar ongetwijfeld zullen de Brazilianen achter de schermen een belangrijke rol spelen.
De insteek van Unasur om een dialoog van vrede op gang te brengen in het door onrust geteisterde land, lijkt mij de juiste. Wel is het zo, dat er een grote ideologische kloof heerst in het al jaren zwaar gepolariseerde Venezuela. De onderhandelaars van Unasur staan voor een zware taak.
Nicolas Maduro probeert momenteel de “Bolivariaanse revolutie” te voltooien en lijkt daarbij aan de hand te lopen van zijn Cubaanse adviseurs. Het is algemeen bekend dat Cuba een dikke vinger in de pap heeft in Venezuela, zowel politiek als militair gesproken. Cuba is zelf niet in staat om economisch te overleven zonder Venezolaanse olie, dus de Castro’s zullen alles op alles zetten om het regime van Maduro in stand te houden. Zij hebben 55 jaar kennis en ervaring op het vlak van het onderdrukken van de vrijheid. Maduro maakt gretig gebruik van die “expertise”.
Aan de andere kant van het politieke spectrum, treffen wij de Venezolaanse oppositie. Deze bestaat uit verschillende stromingen, variërend van conservatief tot sociaal-liberaal. Enrique Capriles, die bij de laatste verkiezingen de oppositie leidde, behoort tot het gematigde kamp. Capriles had aangekondigd dat hij bij een overwinning veel sociale hervormingen van Chávez in stand zou houden. Zijn positie wordt nu bedreigd door enkele “hardliners” in de oppositie, zoals de gearresteerde Leopoldo Lopez en de parlementariër en mensenrechtenactiviste Maria Corina Machado.
Ook in het kamp van de Chavistas kunnen we verschillende stromingen onderscheiden. De groep rondom Maduro is sterk pro-Cuba. Er bevindt zich binnen de chavistische beweging ook een meer nationale stroming, zowel onder politici als in het leger. Zij zien met lede ogen aan dat een groot deel van de Venezolaanse olie tegen spotprijzen verdeeld wordt onder ALBA landen, terwijl de Venezolaanse bevolking lijdt onder mega-inflatie en voedseltekorten. Deze stroming zou op enig moment kunnen proberen Maduro opzij te schuiven, ten faveure van een andere Chavista.
Bij al deze stromingen en invalshoeken, blijft de kern van het ideologisch conflict het volgende:
de Chavistas willen een geleide socialistische economie naar Cubaans/Sovjet model, terwijl de oppositie de vrije markteconomie wil herstellen, inclusief de burgerlijke vrijheden en de scheiding der machten die daar een belangrijk onderdeel van zijn. Het zal moeilijk zijn een compromis te vinden tussen deze twee tegengestelde maatschappijvisies. Daarbij begint het mismanagement van de economie door Maduro dermate groteske vormen aan te nemen, dat een volledige financiële instorting in de komende maanden niet uitgesloten kan worden.
De Unasur commissie staat derhalve voor een zeer moeilijke taak. De oppositie en de studentenbeweging hebben al laten weten dat zij alleen willen deelnemen aan een dialoog, als vooraf bepaalde voorwaarden zijn ingevuld. Hun voorwaarden zijn o.a. het vrijlaten van gearresteerde demonstranten, een onafhankelijk onderzoek naar moord en marteling van demonstranten en het ontwapenen van de milities, zoals de beruchte Colectivos.