Live nieuws en radio streams uit Suriname!


Home » Surinaams nieuws » BESCHOUWING: De nationale dialoog?

BESCHOUWING: De nationale dialoog?

De president is met een cluster van ministers sinds 26 februari in nationale dialoog met verschillende maatschappelijke organisaties en burgers. Dit is de derde dialoog die de regering-Santokhi/Brunswijk sinds de verkiezing van mei 2020 houdt in verband met de crises in Suriname. Het doel van deze dialoog is om de kern van de ontstane situatie – de ontevredenheid bij de burgers, de bestorming van DNA, brandstichting en plundering – te achterhalen. Dat zou moeten leiden tot oplossingen die meteen kunnen worden ingevoerd om de noden te verlichten.

Het probleem

De regering-Santokhi/Brunswijk trad ruim twee maanden eerder – in juni 2020 – aan omdat de regering-Bouterse/Adhin de financiële huishouding niet meer onder controle had. De staatsschuld was opgelopen tot ruim vier miljard US dollar. Vanaf 2015 tot oktober 2020 had de Centrale Bank van Suriname (CBvS) – de inkomsten beheerder van het land – geen jaarverslagen geproduceerd.

Geld kon Suriname nog alleen lenen tegen rente en voorwaarden, die worden gerekend voor landen van wie men geen terugbetaling verwacht. Suriname is intussen ook ‘lid’ van de D7 – dat zijn de zeven landen die hun schulden niet terug kunnen betalen – en staat ook nog op nummer 80 op de Corruptie Index.

Inkomsten en schulden

Uit de jaarverslagen van de CBvS blijkt dat Suriname tussen 2010 en 2020 bijkans 60 procent meer inkomsten per jaar had ten opzichte van de jaren 2006 tot 2009 (zie tabel). Uit de cijfers blijkt ook dat Suriname geen inkomstenproblemen heeft. Immers, zelfs de laagste exporten van  1,439 miljard US dollar in 2016 was nog steeds hoger dan het gemiddelde van 1,420 miljard van 2006 tot 2009. En toen was de koers stabiel op 2,8.

In een gesprek met de progressieve vakcentrale C-47 (zie C-47-persconferentie van 9 februari 2023) zegt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat Suriname geen inkomstenproblemen heeft. In januari 2023 verklaarde IMF-directeur Kristalina Georgieva dat zij zich zorgen maakt om de schuldenlast van Suriname. Waarom doet ze dat? Immers, zij heeft toch een herstelprogramma goedgekeurd dat Suriname er bovenop zal helpen?

Waar blijft het geld?

De grote goudbedrijven blijven weinig belasting betalen ondanks het feit dat ze het veelvoudige winst maken ten opzichte van 2004. De skalians, wiens vergunningen tot januari 2021 liepen, mogen tot heden door werken zonder belastingen te betalen. De kleine goudsector betaalt na bijkans 23 jaar nog steeds geen belastingen, terwijl de smokkel van goud nog meer dan ooit plaatsvindt.

Op de persconferentie van 5 februari 2023 verklaarde minister Stanley Raghoebarsing van Financiën en Planning nog dat er per jaar SRD 4,5 miljard op de haven wordt misgelopen aan invoerrechten. Tot vandaag is dat niet afgeschaft.

Telesur heeft ruim negentig miljoen US dollar bij Huawei geleend om het bedrijf te moderniseren. Sindsdien heeft het zijn prijzen met circa 300 procent verhoogd voor de consument. Een groot deel van zijn product verkoopt het aan kirpalani.com. Die biedt hetzelfde product goedkoper aan haar klanten aan dan Telesur.

Bij de Energiebedrijven Suriname (EBS) hebben drie verschillende studies hetzelfde eindresultaat opgeleverd: mismanagement, belangenverstrengeling en inefficiëntie zorgen voor onnodig hoge kosten bij EBS. In plaats dat aan te pakken wil de regering de prijs met 80 procent verhogen.

Volgens minister Albert Ramdin van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking wordt er per jaar 30 procent (135 miljoen liter of twee miljoen vatten) van de brandstof gesmokkeld. Hoe komt het dat er nog geen enkele smokkelaar is betrapt?

In de media verklaarde minister David Abiamofo van Natuurlijke Hulpbronnen dat Staatsolie diesel moet exporteren omdat ze US dollars moet verdienen om haar verplichtingen in het buitenland na te komen. Krijgt SOL, die diesel importeert, een andersoortig US dollar uitbetaald? Of zou de verkoop op de lokale markt te transparant zijn?

Voor de rijstsector is er dertig miljoen US dollar ter beschikking. Waarom is er na drie jaar nog niets gedaan om de rijstproductie te verhogen? Waarom mogen ministeries nog steeds zonder openbare inschrijvingen projecten uitbesteden terwijl bekend is dat er ook nu wordt gefraudeerd (Zie brief Bond LVV aan president op 22 februari 2023).

Wie moet de waarde van de SRD verdedigen

Volgens bronnen zou de koers zijn gestegen omdat de regering de tegenwaarde (3,4 miljard) van een IDB-lening van 165 miljoen US dollar uit had gegeven. In december 2021 startte de CBvS met een open markt operatie (OMO). Volgens de bank is de OMO in Guyana, Trinidad, Rwanda, Curaçao et cetera uitgevoerd. In een verklaring stelde de CBvS in januari 2023 dat zij daarmee heel veel inflatie heeft voorkomen. Voorts zouden alle SRD’s zijn gedekt.

De vraag is welke waarde heeft de dekking die in een kluis slaapt en niet meedoet in het financiële verkeer? Hoe beïnvloedt dat de koers? De ervaring van het volk is dat de particuliere banken SRD 2,5 miljard rijker zijn geworden, de SRD met ruim 60 procent ontwaarde en de armoedegrens van SRD 5.520 naar SRD 12.000 sprong.

In dezelfde verklaring stelt de CBvS dat het haar door IMF is verboden om goud en valuta te kopen of te verkopen. Hoe kan de CBvS, die volgens de wet onafhankelijk is en de wettelijke taak heeft om de waarde van de SRD te verdedigen, haar beleid door het IMF laten bepalen? Stel dat de regering morgen US dollars krijgt van het IMF en de tegenwaarde weer in de omloop brengt?

De koers en de exporteurs

Voor de opkoop en verwerking van padie is er 72,8 miljoen US dollar per jaar nodig. Als de helft wordt geëxporteerd moet er minstens 36,4 miljoen US dollar het land worden binnengebracht om dat te bekostigen.

De houtexporteurs die in 2019 voor 293.000 kuub rondhout exporteerden, moeten gemiddeld 150 US dollar per kuub betalen aan de concessiehouder. Daarvoor moeten zij 43,9 miljoen US dollar overmaken naar Suriname. De vissector exporteert 25 miljoen US dollar per jaar. Zij moet minstens 12,5 miljoen US dollar het land binnenbrengen om haar operatie te betalen.

De kleine goudexporteurs kopen het goud bij de concessiehouders en de goudzoekers. Bij een wereldmarktprijs van 1.745  US dollar per troy ounce en een winstmarge van 25 procent moet de exporteur 586 miljoen US dollar betalen voor het goud.

De ‘kleine’ goudzoekers hebben een kostprijs van ongeveer vierhonderd US dollar per troy ounce (1.280 US dollar per kilogram). Dat betekent dat zij 179.000.000 US dollar per jaar uitgeven aan productiekosten. De smokkel, die op tienduizend kilogram wordt geschat, geeft ook nog 128 miljoen US dollar uit aan productiekosten. Totaal geven deze exporteurs 399 miljoen US dollar uit aan productiekosten in Suriname. Dat is 33,31 miljoen US dollar per maand.

De behoefte van de importeurs

De import is met een derde afgenomen in 2022 ten opzichte van 2016 (zie tabel). Dat betekent ook dat de behoefte aan US dollars van de importeurs is afgenomen met een derde. In 2016 had Glenn Gersie, de toenmalige governor van de CBvS, op een vergadering met ondernemers in het KKF-gebouw verklaard dat de behoefte voor de import van goederen dertig miljoen US dollar per maand was. Dat betekent dat de behoefte aan US dollars op dit moment twintig miljoen moet zijn. Bij een maandelijkse aanvoer van 33,31miljoen US dollar levert dat een positief saldo van 13,31 miljoen US dollar per maand op.

De storingen op de valutamarkt

Uit het bovenstaande blijkt dat de stabiliteit van de koers primair niet door het aanbod van valuta op de markt of de uitgaven van de overheid werd verstoord. Immers, de prijzen stegen nadat de koers op hol was geslagen. De koers is met 100 procent gestegen, het volk is 100 procent armer geworden, de import is teruggelopen en de CBvS heeft zich laten verbieden haar wettelijke taak te verrichten.

De vraag is: wie heeft nog zoveel SRD’s om de miljoenen dollars uit de markt te houden? Uit reportages van de nationale dialoog blijkt dat er tot nu toe slechts over de noden wordt gesproken. Feit is dat de CBvS haar wettelijke taak niet uitvoert en de regering na drie jaar als beleid heeft de bevolking tevreden stellen met salarisverhogingen, sociale steun en broodjes? Over de werkelijke oorzaak van de ontstane situatie is er weinig tot niets gezegd.