Een Belgische paleontoloog heeft in het zuiden van Peru de oudste voorloper van de baleinwalvissen opgegraven. Het 36,4 miljoen jaar oude fossiel toont een dier met tanden dat zijn prooi naar binnen “zoog” en verkorte achterpoten op zijn bekken had. Dat meldt het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN).

“Moderne walvissen hebben baleinen, lange keratine repen waarmee ze kleine zeediertjes, zoals garnalen, uit het water filteren”, zegt paleontoloog Olivier Lambert van het KBIN. Het bijna 4 meter lange fossiel (Mystacodon selenensis), dat hij opgroef in het Pisco-bassin in het zuiden van Peru, had daarentegen nog tanden. “Veel tanden blijken bovenaan ‘afgetopt’, wat erop wijst dat het dier zijn prooi naar binnen zoog. Met de prooi, die hij wellicht dichtbij de bodem vond, kwamen ook zand en kiezels mee, waardoor de bovenkant van de tanden geleidelijk aan afsleet.”

Een nog oudere groep (Basilosauridae), waaruit baleinwalvissen en tandwalvissen (zoals dolfijnen) zich afsplitsten, beet grote prooien nog in stukken. Dat is te zien aan slijtagesporen aan de zijkanten van tanden. “Mystacodon illustreert dus een tussenfase van ‘zuigvoeden’, voordat walvissen baleinen gingen ontwikkelen.”

Achterpoten

Het bekken van de Mystacodon leverde nog een andere verrassing op, want er moeten kleine achterpoten aan vast hebben gezeten. “Paleontologen dachten altijd dat walvissen hun achterpoten al eerder in de evolutie hadden verloren, al van bij de “Basilosauridae”, dus nog voor de baleinwalvissen en tandwalvissen van elkaar weg evolueerden.”

De achterpoten bleken wel al sterk verkort en op weg om te verdwijnen. “De studie doet vermoeden dat baleinwalvissen en tandwalvissen de achterpoten onafhankelijk van elkaar verloren.”

Paleontoloog Lambert en zijn collega’s plannen nog meer opgravingen in het Pisco Bassin. De belangrijkste evolutionaire veranderingen vonden plaats in gebieden die nu India, Pakistan, Peru en Antarctica zijn.(HLN.be)