Met interesse heb ik de presentatie doorgenomen die hoogleraar Anthony Caram op 15 augustus jl. heeft gegeven voor de VHP met als onderwerp het budgettaire beleid van de afgelopen drie jaar . In deze presentatie vond ik de bevestiging van veel zaken die ik (als niet-econoom) de afgelopen jaren in mijn artikelen en analyses steeds naar voren heb gebracht, zoals de noodzaak om het Surinaamse overheidsapparaat te hervormen en de consumptieve uitgaven van de overheid te beperken.
De heer Caram maakt een onderscheid tussen twee hoofdstromingen onder economen, monetarisme versus expansionisme. Kort gezegd komt het erop neer dat monetaristen streven naar een sluitende begroting, terwijl expansionisten (zoals de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Paul Krugman) de economie willen aanjagen door extra bestedingen van de overheid.
Caram maakt duidelijk dat in het specifieke geval van Suriname de mogelijkheden van een expansionistisch beleid uiterst beperkt zijn. Door de aard van de economie (afhankelijkheid van grondstoffen, weinig eigen productie en daardoor een hoge import afhankelijkheid) zorgt een te hoog bestedingspatroon van de overheid al snel tot allerlei economische onevenwichtigheden, zoals inflatiedruk en dollartekorten.
Zoals ik zelf al gesteld heb in mijn analyse op GFC Nieuws van 25 juli j.l. “Coalitie moet keuzes maken” (zie link http://www.gfcnieuws.com/?p=178051 ) zal de coalitie er niet aan ontkomen om een aantal keuzes te maken: welke beleidsprogramma’s krijgen prioriteit, welke kunnen tijdelijk stopgezet worden, waar kan nog bezuinigd worden en wanneer gaat men nu eindelijk de hervorming inzetten van het overheidsapparaat? Daartoe is vooral een krachtig optreden van de minister van Financiën noodzakelijk. Zij zal de politieke top moeten overtuigen dat het zo niet verder kan.
De grote vraag is of de coalitie, met nog maar anderhalf jaar te gaan voor de verkiezingen, in staat is om onpopulaire maatregelen te treffen. Liever hadden zij het meteen gedaan in 2010, waardoor er nu geoogst kon worden. De coalitie en delen van de Surinaamse bevolking lijken nog op een roze wolk te drijven door alle Carifesta euforie, maar het zou wel eens hard ontwaken kunnen worden uit deze droom, als de bittere financiële werkelijkheid straks naar voren komt.
Tenslotte nog een punt waaraan in de commentaren van de oppositie nogal makkelijk voorbij wordt gegaan: de heer Caram gaf in zijn presentatie duidelijk aan dat het startpunt van het te expansionistische budgettaire beleid van de overheid al gezocht moet worden in de periode 2009/2010, aan het einde van de NF periode dus. Mede door Fiso 1 en 2 en door extra uitgaven in verkiezingstijd, is toen al de basis gelegd voor de financiële onevenwichtigheid waarmee Suriname momenteel kampt. Laten we niet vergeten dat ook wijlen de heer Telting als toenmalig Governor van de CBvS, in 2009 en 2010 met harde kritiek kwam op het Fiso programma.
In plaats van het gebruikelijke kat-en-muis-spel te spelen tussen coalitie en oppositie, zou het goed zijn als er aan beide kanten van het politieke spectrum een besef komt dat de zorgelijke situatie van de overheidsfinanciën om een gemeenschappelijke aanpak vraagt, waarbij naast coalitie en oppositie ook de sociale partners bereid zijn over hun eigen schaduw heen te stappen.
Jan Gajentaan