Live nieuws en radio streams uit Suriname!


Home » Surinaams nieuws » ACHTERGROND—Palu zet in op regeermacht in 2025

ACHTERGROND—Palu zet in op regeermacht in 2025

Een overvloedig nationalistisch gevoel, mede regeer-verantwoordelijkheid tot drie keer toe en vooral scherpe kritiek op Nederlandse bemoeienis in de Surinaamse politiek. Een greep uit de 46-jarige geschiedenis van de Progressieve Arbeiders en Landbouwersunie (Palu). Na langer dan veertig jaar zijn enkele kleine veranderingen doorgevoerd. Maar de basis ideologie blijft:  Suriname moet ontwikkeld worden door de Surinamer zelf.

Tekst Jason Pinas
Beeld DWT archief

Palu vierde enkele dagen geleden, op 11 maart haar 46-jarig bestaan. Geen geweldig groot publiek, uitgebreid buffet en bands zoals dat gebruikelijk is in de Surinaamse politiek. Wel sprekers die de organisatie een warm hart toedragen en politici met wie Palu zeer waarschijnlijk zal samenwerken bij de komende verkiezingen.

De partij werd in 1977 opgericht, maar de basis hiervoor was al vier jaar eerder gelegd. Jonge Surinaamse intellectuelen, die  voornamelijk in Nederland hadden gestudeerd, ondersteund door een brede laag van de bevolking, richtten uit ontevredenheid over het beleid van de  regering een actiegroep op. Onder meer vakbondsleiders, artsen, ondernemers en onderwijzers sloten zich aan bij die beweging.

 “We moeten niet vergeten dat 1973 een belangrijk jaar is in de geschiedenis van Suriname. Er waren grote stakingen die ertoe hebben geleid dat de regering naar huis is gegaan. Vrijwel de hele werkende klasse was toen in opstand”, schetst Hok de situatie in die dagen. Zelf was hij toen nog in Nederland maar volgde de ontwikkelingen op de voet. Het doel van de actiegroep was om ‘iets mooiers van Suriname te maken’ dan het toen was.

Progressieve partijen

Ondanks dat er andere progressieve politieke organisaties waren zoals Partij Nationalistische Republiek onder leiding van Eddy Bruma, Socialistische Partij Suriname van Henk Herrenberg en de groep van Humphrey Keerveld, werd in 1977 de actiegroep getransformeerd naar nog een progressieve  partij: Palu. Al deze relatief nieuwe partijen waren het erover eens dat Suriname zich moest losrukken van het moederland. Palu had echter een iets bredere kijk op zaken.

“Onze bijdrage richtte zich meer op verder kijken dan de dag waarop je onafhankelijk wordt. Dus je moet niet alleen onafhankelijk worden maar je moet weten wat te doen met die vrijheid”, probeert Hok het verschil te verduidelijken. Hij wijst erop dat Palu van alle progressieve partijen van die tijd de enige is die nog bestaat. Dat geeft volgens hem aan dat er nog behoefte is aan zo een partij. Als voorzitter geeft hij wel toe dat ook de andere progressieve partijen een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan het bewust worden van het Surinaamse volk. “Die grani moeten we wel met hun delen.”

“We zijn nu zelfs zo ver gedaald dat we een regering krijgen die alle deuren en ramen opengooit voor Nederland”

Hok meent dat Palu al vanaf het begin precies wist wat ze wilde en een goede ontwikkelingsvisie had. Op kleine schaal werden dan ook kleine projecten uitgevoerd. Kort na de onafhankelijkheid op 25 november 1975 overhandigde de actiegroep, toen nog geen politieke partij, een memorandum met ontwikkelingsideeën en voorstellen aan toenmalig premier Henck Arron. “Hij heeft niets daarmee gedaan. En dat begon te knagen want de tijd verstreek. Dus de behoefte is ontstaan om zelf in de politiek te gaan.”

Hok geeft toe dat het met de ontwikkeling die zijn partij voor ogen had tot op dit moment niet is gelukt. Een totale hervorming van het land en met name de economie, verandering van de fysieke infrastructuur en de bouw van een nieuwe hoofdstad centraal in het binnenland zijn bij plannen gebleven. “Het is niet gelukt. Anders waren we nu niet in dit probleem. Als partij zijn we op dat stuk niet succesvol geweest.”

Staatsgreep van 1980

Wanneer Hok begint over de militaire periode (1980-1987) veranderen zijn gezichtsuitdrukking en lichaamshouding zichtbaar. Het is volgens hem een ingewikkelde materie die nuchter bekeken moet worden om te kunnen begrijpen. De politicus is ervan overtuigd dat Nederland een ‘duidelijke en actieve rol’ heeft gespeeld bij de coup van zestien sergeanten onder leiding van Desi Bouterse. “De staatsgreep is niet gepleegd door mensen die een militaire vakbond wilden. Dat is als reden gebruikt maar het is een pure Nederlandse staatsgreep geweest”, meent Hok.

‘We wisten niet eens dat er een staatsgreep zou komen. Maar we konden de coup ook niet terugdraaien’

Dat was volgens hem om premier Henk Arron, die kritiek had op onder andere de wijze waarop de overeengekomen verdragsmiddelen besteed moesten worden, een hak te zetten. Toen de militairen na de geslaagde coup weigerden de macht over te dragen aan het voormalige moederland, heeft Nederland een ander scenario bedacht.

De leiders van de oude politieke partijen zijn door datzelfde land benaderd geworden om de militairen omver te werpen. “Als de politieke leiders goed hadden begrepen dat Nederland de militairen had opgezet, dan hadden ze misschien samen aan het voormalige moederland gezegd om weg te blijven”, aldus Hok.

Door onwetendheid en woede van Surinaamse politici is juist het tegenovergestelde gebeurd. De militairen werden als boeman afgeschilderd. “Er zijn heel wat vervelende dingen gebeurd en vooral bij de NPS speelden de emoties. Je moet dan heel nuchter zijn om het te kunnen doorzien.” Hok stelt dat zijn partij goede vooruitzichten en dus geen behoefte aan een coup van de militairen had.

Echter, toen dat eenmaal gebeurde en de rol van Nederland in het geheel duidelijk was, koos de progressieve Palu de kant van de militairen. “Onze ideologie is erop gericht om dit land onafhankelijk van Nederland te ontwikkelen. Wanneer zij dan stelling nemen tegen de leidende macht in Suriname op dat moment, moeten wij dan Nederland steunen? Terwijl we altijd hebben gezegd dat we geen herkolonisatie van dit land willen”, verdedigt Hok.

Voorstellen over ontwikkeling

De connectie met de militairen kwam op gang en Palu legde voorstellen over de ontwikkeling van het land op tafel. “Wij hebben niet voor hen gekozen. We wisten niet eens dat er een staatsgreep zou komen. Maar we konden de coup ook niet terugdraaien.” De partijvoorzitter noemt het hypocriet dat de samenwerking met de militairen wordt gezien als een smet op zijn partij. Hij benadrukt dat vrijwel alle partijen van die tijd hebben samengewerkt met de coupplegers.

“Ga kijken wie de ministers waren vanaf februari 1980 tot en met februari 1982 toen wij uit de regering stapten”, zegt hij uitdagend. Volgens hem lustten de oude politieke partijen de progressieve Palu niet omdat deze zich niet wilde lenen voor de spelletjes van Nederland. “Maar ga alsjeblieft na zodat je zelf kan zien dat er inderdaad NPS, VHP en KTPI ministers waren tijdens de militaire periode.”

Decembermoorden

Na de decembermoorden was het een complete chaos in het land. Palu werd volgens Hok wederom erbij gehaald om de rust terug te brengen. “Bijna alle politieke leiders zijn na december 1982 weggerend. Ze wilden er niets mee te maken hebben. Wanneer er brand is kan de brandweer niet wegrennen toch?”

Zijn partij heeft op basis van die stelling haar verantwoordelijkheid genomen en beloofd te helpen orde op zaken te stellen en nam opnieuw regeerverantwoordelijkheid. Palu topper Errol Alibux werd in 1983 benoemd tot premier. Die functie zou hij tot januari 1984 bekleden en de verworvenheden bleven volgens Hok niet uit. Hij noemt als voorbeeld een ‘uitstekend huisvestingsprogramma’ dat toen is uitgevoerd.

De volkswoningen te Kasabaholo, Geyersvlijt en Sophia’s Lust zijn het bewijs daarvan. Verder was er grote werkgelegenheid geschapen in met name Coronie door de ruim vierduizend hectare rijst die toen werd verbouwd. Dat heeft ertoe geleid dat de Landbouwbank daar een filiaal opende. “Het is nu VCB geworden maar nog steeds de enige bank in Coronie.” De sterke buitenlandse relaties die tijdens die periode zijn aangegaan moet volgens Hok ook niet onderschat worden.

“Nederland haalde na de decembermoorden alle techneuten terug uit Suriname. Ze waren bezig telefoonlijnen aan te leggen en  hebben alle gaten en kabels precies zo gelaten. Enkel en alleen door onze bemoeienis met Braziliё en de Palu-minister Willy Chin Joe kregen we ondersteuning van Telebras.”

Het toenmalige telecombedrijf Landstelegraaf en Telefoondienst (LTT)  werd later met ondersteuning van de Brazilianen getransformeerd tot Telesur. Hok geeft toe dat corruptie veel bedrijven die toen waren opgericht kapot heeft gemaakt. Daarnaast zijn een aantal zaken die mede door de Palu waren doorgevoerd ook teruggedraaid.

Ondanks de mooie verworvenheden was het ‘huwelijk’ tussen Palu en de militairen van korte duur. Op 8 januari 1984 moest de partij door verschil van inzichten uit de regering stappen. De breuk kwam na een Surinaamse missie naar het voormalige moederland voor gesprekken met belangrijke politici. Volgens Hok is daarbij beloofd dat de verdragsmiddelen die toen waren stopgezet vrijgegeven zouden worden.

Een belangrijke voorwaarde was wel dat Palu uit de regering moest. Door gebrek aan geld gingen de militairen akkoord daarmee en moest zijn partij het veld ruimen. “Direct daarna stonden alle mensen van de oude politiek weer gereed om in de regering te stappen. Dus nadat die brand geblust was, was iedereen weer daar.”

Achteruitgang Palu

Na de breuk met de coupplegers ging de partij in snel tempo achteruit. “Eigenlijk heeft die samenwerking ons alleen maar schade opgeleverd”, onderkent Hok. Toch heeft hij achteraf gezien geen spijt van de ondersteuning aan het militair gezag. Het is volgens hem een politiek risico dat slecht heeft uitgepakt voor zijn partij. Die kreeg in 2010 toen Bouterse democratisch werd gekozen als president weer regeerverantwoordelijkheid. Maar de enorme schade van de tachtiger jaren is nu nog niet helemaal hersteld.

De ontwikkelingsvisie van de Palu is ook vervat in een publicatie.

Dat komt volgens de voorzitter omdat Nederland sindsdien steeds meer greep heeft kunnen krijgen op Suriname waardoor de progressieve ontwikkeling van het land weinig op gang komt. “We zijn nu zelfs zo ver gedaald dat we een regering krijgen die alle deuren en ramen opengooit voor Nederland.” Hok zegt anders dan wat veel mensen denken dat zijn partij niet tegen Nederland is. De band moet echter wel op basis van wederzijds respect gebasseerd zijn. “We zijn niet tegen Nederland. We kunnen en willen wel samenwerken, but not by force.”

Ondanks de zware terugval van de partij heeft de voorzitter goede hoop voor de komende verkiezingen. Palu voert aftastende gesprekken die uiteindelijk moeten leiden tot samenwerking met Doe, A20 en HVB. Het doel is om regeermacht te verwerven bij de eerstvolgende verkiezing. Hok: “wij gaan niet voor één zetel in de assemblee. We willen bestuursverantwoordelijkheid. Als wij niet in staat zijn om het aantal zetels te verdienen waarmee we echt invloed op het bestuur kunnen uitoefenen dan hoeft het niet.”