Onder geringe belangstelling van de Surinaamse bevolking hebben enkele historisch bewuste activisten en publieke personen het borstbeeld van de koloniale bestuurder en planter Barnet Lyon, alias ‘Koeli papa’ de vorige week zaterdag demonstratief verwijderd.
Daarna is opgevallen dat velen uit diverse hoeken in onze samenleving zich hebben afgevraagd waarom het borstbeeld is verwijderd, wie de moslima Tetary was, omdat blijkbaar velen nooit eerder van haar hadden gehoord en talrijke mensen vroegen zich ook af wat er met dit borstbeeld en met andere koloniale beelden en artefacten zou gebeuren of zou moeten gebeuren. Het antwoord op deze drie vragen zullen wij in dit ingezonden bericht in kort bestek de revue laten passeren.
Waarom moest het borstbeeld van deze kwaiman worden verwijderd
Om deze vraag te beantwoorden moeten wij terugaan naar wetenschappelijk onderzoek dat het Kennisinstituut voor onderzoek terzake Genocide en Reparaties heeft gedaan naar de planters en plantersfamilies die in 1863 reparatiegelden uit Nederland hebben ontvangen.
Zoals bekend hebben de ruim 34.000 tot slaaf gemaakten bij de Emancipatie geen grond, geen werktuigen en ook geen startkapitaaltje van de kolonisator ontvangen. De planters zijn toen wel gefêteerd door de toenmalige Nederlandse regering.
De planters en kooplieden-bankiers in Nederland hebben toen reparaties ontvangen en niet een beetje. Joshua Barnet Lyon stond op de derde plaats op de uitkeringsladder van planters die reparaties in 1863 hebben ontvangen. Op de eerste plaats prijkte de naam van Hugh Wright, op de tweede plaats van deze ranglijst stond Wilhelm Eduard Ruhman.
Lyon heeft in 1863 voor het vrijheid verlenen van zijn menselijke bezittingen reparaties ontvangen: voor 194 tot slaaf gemaakte Afrikanen die tot zijn privébezit werden gerekend, voor 97 tot slaaf gemaakten van de plantage Susanandaal, voor zijn 151/180 deel van 110 tot slaaf gemaakten van plantage Waicoribo,voor 2014 tot slaaf gemaakten op de plantage Jagtlust en tenslotte voor 50% van het aantal tot slaaf gemaakten op de plantage Alkmaar.
Dit is allemaal terug te vinden in de Nederlandse Rekenkamerverslagen over de reparatieuitkeringen van de Nederlandse Staat. Joshua Barnet Lyon is voor in totaal 734 tot slaaf gemaakten gecompenseerd en hiervoor heeft hij het lieve bedrag van 220.200 florijnen ontvangen. In termen van koopkracht van euros van 2016 komt wat aan deze kwaiman is uitgekeerd neer op het lieve bedrag van 5.145.228 euro. Het einde van de formele slavernij was dus een winnend lot uit een superloterij voor deze koloniale figuur.
Het verhaal van Janey Tetary
Dezelfde kliek uitbuiters en onderdrukkers (of hun erfgenamen) uit de periode van de genocide onder de Inheemsen, de slavenhandel en de 223-jarige slavernij in Suriname van tot slaaf gemaakte Afrikanen waren in de periode van de contractarbeid nog heer en meester in Suriname. Geen wonder dat auteurs als Oedraysingh Varma, Hira, Bhagwanbali en ook Choenni de periode van de contractarbeid een periode van verkapte slavernij noemen.
Tetary heeft in die periode in Commewijne op de plantage Zorg en Hoop gewoond en gewerkt en heeft dit systeem van onmenselijkheid en vertrapping van mensenrechten aan den lijve ondervonden. Velen hebben niet van deze dappere vrouw gehoord, omdat de Surinaamse geschiedenis nog steeds niet vanuit een Surinaams perspectief is onderzocht, laatstaan is vastgelegd. Anno 2017 worden onze kinderen nog steeds verziekt met het verhaal dat Alonso de Ojeda Suriname heeft ontdekt, terwijl het land toen al langer dan 8.000 jaar door de Inheemsen was bewoond.
Het levensverhaal van Janey Tetary is een verdienste van de onderzoeker Rajender Bhagwanbali, die het levensverhaal uit koloniale bronnen heeft onderzocht en heeft vastgelegd. Bhagwanbali is ook de onderzoeker die aanwijsbaar cijfermatig heeft aangetoond dat diverse contractarbeiders in de koloniale tijd onrecht is aangedaan en dat ook hun karig loon niet is uitgekeerd en dat de nabestaanden van deze arbeiders aanspraak maken op reparaties.
Het is aan te bevelen om middels gedetailleerder onderzoek nog dieper in te gaan op het levensverhaal van Tetary en andere voorouders die strijd hebben geleverd tegen onrecht en voor vrijheid en rechtvaardigheid. De Nationale Reparatie Commissie Suriname is voorstander dat de Surinaamse regering in het kader van zelfreparaties voor historisch onderzoek jaarlijks tenminste SRD. 5.000.000 op de begroting van het Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur opneemt. Hierdoor kan dit belangrijke historisch onderzoek in het vervolg duurzaam plaatsvinden
Wat moet er met de overige koloniale artefacten gebeuren
De Nationale Reparatie Commissie Suriname is er voorstander van dat alle koloniale artefacten gefaseerd uit het straatbeeld van Paramaribo en andere delen van Suriname worden verwijderd. Deze artefacten moeten niet worden beschadigd, laatstaan worden vernietigd. Zij moeten in een op te zetten Surinaams-Nederlands/Engels historisch museum worden tentoongesteld.
De investering in een dergelijk museum zou best wel 15 miljoen euro kunnen bedragen en zou door de vroegere kolonisator zonder het stellen van welke eis dan ook in het kader van reparaties moeten worden gefinancierd.
De Franse regering heeft bijvoorbeeld enkele jaren geleden een dergelijk museum ter waarde van meer dan 12 miljoen euro op het eiland Guadeloupe neergezet. Schoolkinderen, toeristen en anderen moeten de mogelijkheid hebben om deze koloniale artefacten te bezichtigen. Deze artefacten moeten de Surinamers van nu en later en anderen ‘vertellen’ dat wij een afschuwelijke geschiedenis met de Nederlanders van toen (1667 – 1939) van grondroof, genocide, slavenhandel, slavernij en contractarbeid achter de rug hebben.
Inderdaad geen gezamenlijke geschiedenis, maar een afschuwelijke geschiedenis! Het moet ook met tekst en uitleg duidelijk worden gemaakt dat in de periode 1683 – 1939 Nederlandse kooplieden en bankiers, ondersteund door de regentenelite (bestuurders) een bedrag van ruim 159 miljard aan koopkracht van euros van 2016 uit Suriname hebben gehaald en de kolonie Suriname na de beëindiging van de plantage-economie in een uitgemergelde situatie hebben achtergelaten.
Met deze gelden zijn toentertijd de prachtigste Amsterdamse grachtenpanden geconstrueerd. Hiervoor heeft Nederland de historische, morele verplichting om reparaties aan Suriname te betalen. De Surinaamse regering moet het initiatief nemen om middels diplomatieke dialoog de gesprekken terzake dit historisch vraagstuk op te starten. Het initiatief zal van Suriname dienen uit te gaan, want Nederlandse regeringen onderhandelen immers niet met zichzelf.
De Nationale Reparatie Commissie Suriname
Armand Zunder,
Voorzitter
Plaatsing van ontvangen artikelen op onze website houdt niet in dat de redactie het eens is met de inhoud. Lees hier onze voorwaarden, de volledige tekst van de disclaimer leest u hier.